TÍN CHỈ CARBON JCM CHO DOANH NGHIỆP VIỆT NAM

Trong bối cảnh thị trường carbon trong nước đang được định hình, một cánh cửa song song đầy tiềm năng ra thị trường quốc tế đang rộng mở cho doanh nghiệp Việt Nam. Đó chính là cơ hội từ các cơ chế hợp tác song phương như Cơ chế Tín chỉ chung (JCM) và hành lang pháp lý toàn cầu theo Điều 6 của Thỏa thuận Paris. Vậy JCM là gì, quy trình ra sao và doanh nghiệp cần chuẩn bị những gì để đón đầu “làn sóng” giao dịch tín chỉ carbon toàn cầu?

1. JCM – Không chỉ là tín chỉ, đó là hợp tác và chuyển giao công nghệ

Cơ chế Tín chỉ chung (JCM – Joint Crediting Mechanism) là một cơ chế hợp tác song phương do Chính phủ Nhật Bản khởi xướng nhằm thúc đẩy việc chuyển giao và phổ biến các công nghệ, sản phẩm, hệ thống các-bon thấp tại các quốc gia đối tác, trong đó có Việt Nam.

Điểm khác biệt cốt lõi của JCM là nó không chỉ tạo ra tín chỉ carbon. Mục tiêu sâu xa hơn là thông qua các dự án cụ thể, các công nghệ tiên tiến của Nhật Bản sẽ được chuyển giao, giúp các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm phát thải một cách thực chất. Các tín chỉ carbon được tạo ra từ kết quả giảm phát thải này là một “thành quả” có thể giao dịch, mang lại nguồn doanh thu kép.

2. “Vòng đời” của một dự án JCM

Để một dự án được công nhận và ban hành tín chỉ JCM, doanh nghiệp cần đi qua một chu trình chặt chẽ, minh bạch, có sự tham gia của nhiều bên để đảm bảo chất lượng. Dựa trên tài liệu hướng dẫn, vòng đời của một dự án JCM bao gồm các bước chính sau:

1. Đệ trình Ý tưởng dự án (PIN): Doanh nghiệp đề xuất ý tưởng và nội dung dự án.
2. Phê duyệt Phương pháp luận: Ủy ban Hỗn hợp (bao gồm đại diện Chính phủ Việt Nam và Nhật Bản) sẽ xem xét và phê duyệt phương pháp luận tính toán giảm phát thải cho dự án.
3. Xây dựng Văn kiện Thiết kế dự án (PDD): Doanh nghiệp xây dựng tài liệu chi tiết về dự án, bao gồm kế hoạch và phương pháp giám sát.
4. Thẩm định bởi Bên thứ ba độc lập: Một đơn vị có đủ năng lực sẽ thẩm định PDD để đảm bảo tính hợp lệ và khả thi.
5. Đăng ký dự án: Sau khi thẩm định thành công, Ủy ban Hỗn hợp sẽ chính thức đăng ký dự án.
6. Giám sát và Thẩm tra: Doanh nghiệp tiến hành giám sát quá trình thực hiện dự án. Sau đó, một bên thứ ba độc lập sẽ thẩm tra báo cáo giám sát để xác minh kết quả giảm phát thải đã đạt được.
7. Ban hành Tín chỉ: Dựa trên kết quả thẩm tra, Ủy ban Hỗn hợp sẽ quyết định lượng tín chỉ được ban hành cho mỗi quốc gia.

3. “Luật chơi” cho giao dịch tín chỉ carbon quốc tế tại Điều 6 Thỏa thuận Paris

Đây là mắt xích quan trọng nhất để đưa tín chỉ JCM (và các loại tín chỉ khác) ra thị trường toàn cầu. Điều 6 của Thỏa thuận Paris cho phép các quốc gia hợp tác với nhau để thực hiện mục tiêu giảm phát thải quốc gia (NDC). Kết quả giảm phát thải có thể được chuyển giao giữa các nước và được gọi là ITMOs (Kết quả giảm nhẹ được chuyển giao quốc tế).

Để tín chỉ JCM từ một dự án tại Việt Nam được chuyển giao cho Nhật Bản và được tính vào NDC của họ, nó phải đáp ứng một yêu cầu tiên quyết: phải được Chính phủ Việt Nam “chấp thuận chuyển giao”. Việc chấp thuận này đảm bảo nguyên tắc “tránh tính toán trùng lặp”. Tức là, nếu lượng giảm phát thải đó đã được bán cho nước khác (dưới dạng ITMOs), thì Việt Nam sẽ không được tính lượng giảm phát thải đó vào kết quả thực hiện NDC của mình nữa. Đây là cơ chế đảm bảo tính toàn vẹn và minh bạch của thị trường carbon toàn cầu.

4. Cơ hội cho doanh nghiệp

Đây chính là thời điểm vàng để doanh nghiệp hành động:

• Doanh nghiệp có dự án tiềm năng: Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, sử dụng năng lượng hiệu quả, xử lý chất thải, nông nghiệp công nghệ cao… nên bắt đầu tìm hiểu và đánh giá khả năng tham gia cơ chế JCM.
• Chuẩn bị năng lực: Xây dựng đội ngũ có chuyên môn hoặc hợp tác với các đơn vị tư vấn uy tín để chuẩn bị hồ sơ dự án theo đúng yêu cầu của chu trình JCM.
• Cập nhật chính sách: Theo dõi chặt chẽ các thông báo và hướng dẫn từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường về quy trình, thủ tục đăng ký dự án và chấp thuận chuyển giao ITMOs.

Cơ chế JCM, khi được lồng ghép vào khuôn khổ của Điều 6 Thỏa thuận Paris, không chỉ là một kênh huy động tài chính xanh và tiếp nhận công nghệ tiên tiến, mà còn là một con đường thực tiễn để doanh nghiệp Việt Nam tham gia trực tiếp vào thị trường carbon toàn cầu. Việc chuẩn bị sớm và bài bản sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt lợi thế đi đầu, biến các nỗ lực giảm phát thải thành lợi ích kinh tế rõ ràng, đồng thời đóng góp vào mục tiêu Net Zero của quốc gia.

Nguồn: Tổng hợp

Comments